Türkiyede Oturum ve Çalışma İzni Almak

OTURMA İZNİ

Türkiye, yeni fırsatlar, daha iyi bir eğitim, kariyer olanakları ve Türkiye’de emlak satın almak isteyenler dahil, hayatlarında yeni bir sayfa açmak isteyenler için önemli fırsatlar sunuyor. Gelişmiş sağlık sektörü, üstün üretim uzmanlığı, köklü eğitim kurumları ve halen Türkiye'de faaliyet gösteren çok uluslu şirketler birçok yabancıyı Türkiye’ye çekmektedir. Herhangi bir nedenden bağımsız olarak Türkiye'ye taşınmak bir takım evrak ve bürokratik işleyiş önbilgisi gerektirecektir. Eğer bir yabancı ülke vatandaşı Türkiye'de pasaportuna tanımlanan turistik vize süresinden daha fazla kalmak ve/veya çalışmak isterse gerekli izinleri (İkamet ve Çalışma İzni) almalıdır.

O halde gelin Türkiye'deki oturma ve çalışma izinlerine daha yakından bakalım.

İKAMET/OTURMA İZNİ NEDİR?

İkamet izni, Türkiye’de belirlenen vize süresinden veya vize muafiyet süresinden daha uzun süreli kalmak isteyen yabancı ülke vatandaşlarına verilen izin türüdür. Söz konusu izinlere ilişkin şartlar 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu tarafından düzenlenmektedir. Türk Vatandaşlığı'na sahip olmayan ve Türkiye'de 90 günden fazla kalmak isteyen her yabancının oturma izni alması gerekmektedir. Buna öğrenciler, araştırmacılar, çalışanlar, Türk vatandaşları ile evli olan ancak henüz Türk vatandaşlığına hak kazanmamış yabancılar ve Türkiye’de emlak satın alan yabancılar da dahildir.

TÜRKİYE'DE İKAMET İZNİ NASIL ALINIR?

Oturma izni başvuruları İnternet üzerinden (https://e-ikamet.goc.gov.tr/) veya Göç İdaresi Genel Müdürlüğü il şubelerine müracaat ile yapılabilir. Türkiye sınırları içinde yapılan başvurular yaşamak istediğiniz şehirdeki Göç İdaresi Müdürlüğü şubesine yapılmalıdır. Başvurular yabancıların kendileri, yasal hizmet kuruluşları veya vekalete iznine sahip herhangi bir tarafça da yapılabilir.

2022 YILINDA OTURMA İZNİ BAŞVURUSUNUN GENEL KURALLARI NELERDİR?

Genel bir gereklilik olarak başvuru sahibinin talep edilen ikamet izni bitiş tarihinden en az 60 gün daha uzun süreli bir pasaporta –ya da pasaport yerine geçecek bir belgeye- ve sağlık sigortasına sahip olması gereklidir. Ayrıca, başvuru sahibi yeterli düzenli ve düzensiz gelir kaynaklarını beyan ve ispatla yükümlüdür. Türkiye'de gayrimenkul sahibi olan yabancılar ise TAPUlarını ibraz etmek zorundadır.

Gerekli belgeler izin türüne göre değişiklik gösterdiği için her başvuru sahibinin hangi tür ikamet iznine başvuracağına önceden karar vermesi gerekir. Gelin oturma izni çeşitlerinin neler olduğuna bakalım.

Oturma izinleri aşağıdaki gibidir:

Kısa Dönem İkamet İzni
Aile İkamet İzni
Öğrenci İkamet İzni
Uzun Dönem İkamet İzni
İnsani İkamet İzni
İnsan Ticareti Mağdurları için İkamet İzni
Kısa Dönem İkamet İzni

Kısa süreli ikamet izni 14 kategoride verilir:

Bilimsel araştırma amacıyla Türkiye'yi ziyaret eden yabancılar
Türkiye’de emlak satın alan veya kiralayan yabancılar
İş ortaklıkları kuran yabancılar
Hizmet içi eğitim programına katılan yabancılar
Öğrenci değişim programlarına katılan yabancılar
Turizm amaçlı gelen yabancılar
Sağlık tedavisi için gelen yabancılar
Yasal mercilerce Türkiye'de kalması gereken yabancılar
Aile ikametgahını kaybeden yabancılar
Türkçe dil kurslarına katılan yabancılar
Türkiye'deki kamu kurumlarının desteğiyle staj, araştırma ve kurslara katılan yabancılar
Türk üniversitelerinden mezun olan ve mezuniyetlerinin üzerinden henüz 6 ay geçmemiş olan yabancılar
Türkiye'de yatırım yapacak yabancılar, onların eşleri ve reşit olmayan çocukları
KKTC uyruklu yabancılar

Kısa Dönem İkamet İzni'nin azami süresi ne kadardır?

Kısa dönem ikamet izninin azami süresi 2 yıldır.

Aile İkamet İzni

Aile İkamet İznine Kimler Başvurabilir?

Yabancı uyruğa sahip eşler
Yabancı uyruğa sahip eşlerin kendilerinin veya eşlerinin reşit olmayan yabancı çocukları
Yabancı uyruğa sahip eşlerin kendilerinin veya bakmakla yükümlü oldukları yabancı uyruklu Türk Vatandaşlarının çocukları, oturma izni bulunan yabancıların, mültecilerin, Geçici Koruma Statüsüne sahip kişilerin çocukları aile ikamet izni başvurusunda bulunabilirler.

Aile ikamet izninin azami süresi 2 yıldır.

Öğrenci İkamet İzni

Kimler Öğrenci İkamet İzni'ne başvurabilir?

Öğrenci ikamet izni aşağıdaki kategoriye ait olan yabancılara verilir:

Türkiye'de bir yükseköğretim programına kayıtlı yabancılar
İlk ve orta öğrenim gören yabancılar
Türkiye'de tıp ve dişhekimliği fakültesinde uzmanlık alan yabancılar
Eğer öğrenim süresi 1 yıldan kısa ise öğrenci ikamet izni öğrenim süresinden uzun verilemez.

Uzun Dönem İkamet İzni

Uzun Dönem İkamet İznine Kimlere Başvurabilir?

Türkiye'de kesintisiz olarak en az 8 yıl kalmış yabancılar.
Son 3 yıl içinde devletten herhangi bir sosyal yardım almamış yabancılar.
Kendilerinin ve ailelerinin geçimini sağlayacak yeterli ve düzenli bir gelir kaynağına sahip yabancılar.
Geçerli bir sağlık sigortasına sahip yabancılar.
İkametgahı izni verildiği takdirde kamu düzeni ve güvenliği için tehdit oluşturmayacak yabancılar.
Yabancı, mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma veya insani ikamet izni sahibi olmayan yabancılar.

İnsani İkamet İzni

İnsani ikamet izni yabancılara aşağıdaki durumlarda verilebilir:

Çocuğun yüksek yararı söz konusuysa.
Yabancılar Türkiye'yi terk etmeye zorlanamayacaksa veya Türkiye'yi terk etmeleri makul veya mümkün değilse.
Yabancının sığındığı ilk ülkeye veya güvenli bir üçüncü ülkeye dönüşü sırasında.
Acil durumlar, ülke çıkarları, kamu düzeninin ve güvenliğinin korunması için Türkiye'de kalınması gerekiyorsa.
Olağanüstü durumlar söz konusuylsa.

İnsan Ticareti Mağdurlarına İzin

Bu izin insan ticareti mağdurlarına veya insan ticareti mağduru olabileceğine dair önemli kanıtları olanlara verilir. İzin 30 gün süreyle verilmektedir ve 6 aylık dönemler halinde uzatılabilir. Fakat iznin toplam süresi asla 3 yılı aşamaz.

ÇALIŞMA İZNİ

Türkiye'de yasal olarak çalışmak ve ikamet etmek isteyen her yabancının çalışma izni alması gerekir. Bir yabancı Türkiye’de gayrimenkul alarak mülkiyete dayalı ikamet izni alınmış olsa da bu durum ona Türkiye’de çalışma hakkı vermez. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilen bu izne yurt dışındayken veya Türkiye'deyken başvurulabilir. Her başvuru yönteminin farklı süreçlere tabii olduğunu göz önünde bulundurmak gerekir.

Türkiye'de Çalışma İzni Nasıl Alınır?

Yurt dışından çalışma izni başvurusunda bulunmak isteyen bir yabancının ilk yapacağı şey en yakın Türk Konsolosluğunu ziyaret etmek olmalıdır. Türkiye’den başvuru yapılacaksa başvuruların Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na yapılması gerekmektedir. Birkaç küçük istisna dışında -yurt dışındaki konsolosluklara yapılan başvurular da dahil- bütün başvurular Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından değerlendirilir.

Yurt dışından çalışma izni başvurusu yapacak yabancıların önce Türkiye'de faaliyet gösteren bir işyeri ile anlaşmaları gerekmektedir. Anlaşma sağlanırsa işveren, işçi ve işveren arasında imzalanan iş sözleşmesini ilgili Türk Konsolosluğuna ibraz ederek çalışma izni başvurusunda bulunmalıdır. Daha sonra başvuruyu kabul eden Türk Konsolosluğu tarafından başvuran yabancıya bir referans numarası verilecektir. Çalışan, bu referans numarasını işverene bildirmelidir. Bu adımdan sonra artık işveren çalışan için çalışma iznine başvurabilir. Yurt dışından yapılan çalışma izni başvurusunun Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından onaylanması durumunda, yabancı geçerli bir çalışma vizesi başvurusunda bulunarak Türkiye seyahatini planlamaya başlayabilir. İşveren de sosyal güvenlik ve vergi ödemelerinden sorumludur. Başvurusu onaylanan yabancılar, çalışma izninin verildiği tarihten itibaren 180 gün içinde Türkiye'ye giriş yapmalıdır.

Çalışma İzni alırsam İkamet İzni almam gerekir mi?

Çalışma izni geçerli olduğu süre boyunca oturma izni sayılır.

Çalışma İznim bitmeden işten ayrılırsam başka bir yerde çalışabilir miyim?

Her sektör ve uzmanlık için yabancılara verilen çalışma izni usul ve esasları farklılık göstermektedir. Çalışma izni belirli bir işveren ve belirli bir çalışan tarafından imzalanan sözleşmeye bağlıdır ve özel olarak verilir. Dolayısıyla, sözleşme iptal edilirse bu sözleşmeye bağlı özel bir izin olan çalışma izni de geçersiz olacak ve başka bir yerde çalışmanız mümkün olmayacaktır.